Geschiedenis van Carnaval

Carnaval

Carnaval is het feest dat gevierd wordt in de dagen voorafgaand aan Aswoensdag, waarmee de vastentijd van 40 dagen aanvangt tot aan Pasen. De wetenschap dat carnaval en vasten met elkaar verbonden zijn, is thans in sommige streken sterk achteruit gegaan.

Oorsprong

Van oudsher was carnaval een eetfestijn, omdat het de laatste mogelijkheid was zich te buiten te gaan voor de 40 dagen vasten, waarin men zich beperkte tot het minimaal noodzakelijke. Op vette dinsdag (voor de vasten) werd al het vet wat er in huis was opgemaakt omdat het anders zou bederven. De vasten is ter herdenking van de 40 dagen die Jezus volgens het Nieuwe Testament in de woestijn vastte en tevens ook tot bezinning op de christelijke kernwaarden.

Waarschijnlijk bestond het feest al langer dan de christelijke traditie, en heeft de kerk het gemakkelijker gevonden het heidense Carnaval in een katholieke traditie om te zetten dan het uit te bannen. Dit was overigens ook met andere voorchristelijke feesten gebeurd zoals Kerstmis dat oorspronkelijk een ‘heidens’ midwinterfeest was.

In die betekenis wordt de term afgeleid van het Latijn: carne vale (= vaarwel aan het vlees). Een andere mogelijke verklaring voor de term is het eveneens Latijnse carrus navalis: scheepswagen, hetgeen zou verwijzen naar rondtrekkende groepen in een als een schip ogende wagen of kar, het zogenaamde narrenschip, maar ook kan slaan op het schip waarmee de god van de zee der Kelten/Germanen uit het noorden kwam om deel te nemen aan de winterfeesten.

De Romeinen vierden het feest van de saturnaliën dat veel kenmerken van het hedendaagse Carnaval had zoals drink en eetgelagen, een soort prins Carnaval, vermommingen en optochten door de straten.

Het ‘heidense’ Carnaval werd in heel Europa gevierd. Bijvoorbeeld in Rusland is dit feest bekend onder de naam maslenitsa (vrij vertaald: boterfeest). Antropologisch gezien is het carnaval een omkeringsritueel, waarin maatschappelijke rollen worden omgedraaid en normen over gewenst gedrag worden opgeschort.

Carnaval wordt ook vastenavond genoemd, al is dit eigenlijk de dinsdagavond van carnaval. Het Limburgse woord voor carnaval is “vastelaovend(j)”.

De datum van carnaval

De carnavalsdatum vindt zijn huidige oorsprong in de kerkelijke kalender, die gerekend wordt vanuit Eerste Paasdag. Pasen is bepalend voor de datum van de eerste carnavalsdag. Paaszondag is, volgens het Concilie van Nicaea (325 na Christus), de eerste zondag na de eerste volle maan na het begin van de lente (21 maart), deze dag kan berekend worden aan de hand van het zogenaamde Oudin-algoritme. Ga dan zeven weken terug voor de eerste Carnavalsdag (of 49 dagen voor Eerste Paasdag). Carnaval begint officieel op zondag. De zaterdag is er in de loop der jaren als extra feestdag “bijgesmokkeld”. Pasen kan op zijn vroegst op 22 maart zijn en op zijn laatst op 25 april. Dit houdt in dat het vroegst mogelijke carnaval op 1 februari is. De laatst mogelijke datum is 7 maart.

De data voor de komende jaren zullen zijn:

18 februari 2023 t/m 21 februari 2023
10 februari 2024 t/m 13 februari 2024
1 maart 2025 t/m 4 maart 2025
14 februari 2026 t/m 17 februari 2026
8 februari 2027 t/m 11 februari 2027
26 februari 2028 t/m 29 februari 2028
10 februari 2029 t/m 13 februari 2029
2 maart 2030 t/m 5 maart 2030
22 februari 2031 t/m 25 februari 2031

Historie van De Zwetsers

Oprichting Carnavalsvereniging “de Zwetsers”

De initiatief nemers voor de oprichting van onze carnavalsvereniging “De Zwetsers” zijn, naar wij vernomen hebben:Petro van Leeuwen, Jos Valkenburg en Peter Geboers.

Het was rumoerig in café De Donk. Je kon de rook snijden en vele meningen werden tegelijkertijd luidruchtig en enthousiast de ruimte in gebruld.

Er werd hevig geprobeerd om een carnavalsvereniging op te richten, maar de vele meningen strookten niet met elkaar.

Twee pogingen om een carnavalsvereniging op te richten werden voorheen door de parochieherder in de kiem gesmoord. De pastoor vond carnaval geen feest voor zijn parochianen, carnaval vieren was beneden de maat.

Zijn mening werd overduidelijk en luid, met veel krachteloze vuistslagen op de kanselrand de kerk in geslingerd en geen enkele parochiaan had het lef om daar tegen in te gaan.

Het dorpje had dus in de jaren zestig van de vorige eeuw geen carnavalsvereniging. Dezelfde pastoor die het carnaval tot heden uit het dorpje wist te houden, gaf buiten zijn weten en bedoeling om, de pasgeboren vereniging haar naam.

Vanaf dezelfde kansel had hij, de pastoor, zijn parochianen tijdens een Eucharistieviering met overtuiging en wederom luid aan hun verstand gepeuterd dat zij Zwetsers waren. Dat ging zo: “Witte wa jullie zen? “ En het werd doodstil in de kerk. Wat zouden zij eigenlijk wel zijn ?

Zouden zij nog in aanmerking komen voor een plaatsje in de Hemel?

“Jullie zijn Zwetsers, dà zijn jullie”, donderde het over hun hoofden.

Een zucht van verlichting steeg uit menige brave borst. Een Zwetser zijn? Nou dat gaf toch niks? Mocht van de politie ook nog. Waarom zouden zij zich hierover druk maken? Gerustgesteld en tevreden gingen zij na de mis naar huis.

Maar zoals overal in ons mooie Brabant, kreeg ook het Kempische dorpje import, inwoners van elders, en jawel hoor, er werd een derde poging gewaagd om legaal carnaval te kunnen vieren in het eigen dorp.

Na wat heen en weer gepraat in het cafe, nu rustiger, want de nieuwe inwoners kwamen met nieuwe ideeën, werd besloten om in februari 1969, met een eigen vereniging, een eigen prins en een Raad van Elf, carnaval te gaan vieren.

Nog voordat iedereen naar huis ging werd er een voorlopig bestuur gekozen en dit uitgelezen gezelschapje koos voor de naam “ De Zwetsers “.

De pastoor koos eieren voor zijn geld en nodigde Prins Carnaval, Petro dun Urste, met zijn gevolg uit om in de pastorie op carnavalsmaandag een glas wijn te komen drinken.

De stevige bierdrinkers zaten op het randje van hun stoel met uitgestreken gezichten een glas wijn weg te knauwen, sommigen met een samengetrokken mond. Er werd niet veel gezegd, daarvoor was het interieur van de ontvangstkamer voor de meeste Zwetsers te voornaam en toen de voorzitter aankondigde dat het tijd was om verder te gaan, stonden zij allen tegelijkertijd op, zo mooi, zo eensgezind, het leek wel of zij allen tegelijk afgeschoten werden. Eenmaal buiten werden zij weer zoals zij waren. Gewoon. Snakkend naar een pilsje.

Optegekend door Joop Vogel, eerste voorzitter van “De Zwetsers”

De allereerste actie in het kader van de oprichting van “De Zwetsers”, was het werven van leden. Daarna volgde een ledenvergadering waarin de oprichting van de vereniging een feit werd, met als voorzitter, Joop Vogel. Na deze vergadering had de carnavalsvereniging al een ledenaantal van ongeveer 150 leden.